Festival oblikovanja javnog prostora (Public Design Festival) održava se po treći put u Milanu, u aprilu naredne godine. Cilj održavanja festivala je da istakne izuzetni značaj javnog prostora u razvoju gradova. Gradova u kojima ljudi mogu da žive, a ne samo preživljavaju. Gradova koje čine ljudi i njihovi odnosi. Upravo je otvoren poziv za prijavu radova za festival. Rok za predaju je kraj januara 2011. godine, a više o samom festivalu i mogućnostima za učestvovanje na zvaničnom sajtu.

Veoma zanimljiva knjiga Planning for placeskoju je priredila organizacije CABE. Knjiga je jednostavan prikaz najznačajnih elemenata koji mogu pomoći lokalnim (javnim) vlastima da razviju kvalitetnu strategiju prostornog razvoja. Knjiga Planning for places definiše kritične elemente za razvoj osnovne strategije i ukazuje na to kako određeni prostori funkcionišu, šta ih čini posebnim i mogućnosti koje ti prostori pružaju. Knjiga se može downloadovati u pdf formatu (1.48Mb) preko sajta www.cabe.org.uk/publications/

West 8 je međunarodni biro za urban dizajn i pejzažnu arhitekturu, koji je 1987. godine osnovao Adriaan Geuze. Grupu West 8 danas čini internacionalni tim od 75 arhitekata, urbanih dizajnera, pejzažnih arhitekata i industrijskih inženjera.

Zahvaljujući svom multidisciplinarnom pristupu složenim dizajnerskim problemima, West 8 danas ima široko iskustvo u urbanističkom planiranju i dizajnu, intervencijama u oblikovanju pejzaža, projektima uređenja obala, parkovima, trgovima, skverovima i specijalnim hortikulturno uređenim površinama. West 8 je najpoznatiji po svom projektu Borneo- Sporenburg u Amsterdamu, ali i brojni drugi projekti pokazuju kvalitet tima, nedavno nagrađenog Rietveld nagradom za uređenje Papendorp Business Parka u Utrechtu u Holandiji. Više na sajtu tima West 8.

On October 7th 2009. Centre for Architecture team will take part in the realization of the project OPEN DESIGN STUDIO 04, Culture Space, dedicated to exploration of new possibilities of promoting culture in public spaces.  

U broju 47 časopisa DaNS objavljen je tekst Vladimira A. Milića o razumevanju predmeta i samog pojma urbanog dizajna. Navodimo odlomke: [1]

Posledice konfuzne percepcije urbanog dizajna dobrim delom su zasluga njegove arhitektonske ili, bolje, arhitektonične prirode. Zaista nije lako ubediti u suprotno većinu onih koji veruju da urbani dizajn nije osobita, autonomna osobina i delatnost, nego je samo sinonim za arhitektonsko projektovanje u „gradskim“ razmerama, dakle pored kuća ima tu i ulica, trgova, parkova i tako… sve to se isprojektuje. I sve je to arhitektonsko istrajavanje na ovakvom razumevanju i, shodno tome, upražnjavanje urbanog dizajna u gradovima i naseljima, ne odstupa bitno od prethodno pomenutu „proste“ definicije urbanog dizajna. A ako je to tako, onda je urbani dizajn jedno utopijsko, uređivačko i normativno oruđe, koje grad tretira kao građevinu. Poistovetiti, pa čak i svesti svemirski komplikovan fenomen grada na fizičku suštinu građevine, a time i društvenu i kulturnu suštinu urbane zajednice redukovati na artefakt, poput skupa ili sklopa zgrada i neizgrađenih prostora, intencija je opasna za grad i građane.
Iz utopijske prirode urbanog dizajna, koja se lako može pratiti kroz njegovu istoriju (istovremeno i kroz istoriju gradova i istoriju ideja o gradovima!), proističe nekoliko neugodnih predrasuda:
1. Urbani dizajn je prioritetno umetnički kreativna disciplina (…)
2. Urbani dizajn determiniše urbanu formu (…)
3. Developerima je neophodan urbani dizajn. (…) Developeri, ništa manje nego gradska zajednica sklona da brani i upražnjava pravo da bira formu, karakter i kvalitet prostora koji gradi i koristi za svoje pare, potrebe, interese prema sopstvenom sistemu vrednosti
4. Urbani dizajn usmerava ponašanje korisnika prostora (…)
5. Urbani dizajn treba da prati sopstvene savremene trendove.

[1] Vladimir A. Milić, "Odnegovane predrasude i zapušteni aspekti urbanog dizajna", DaNS 47 (septembar 2004) p. 18.

Putovanja od grada do grada mogu biti uzbudljiva iščitavanja kreativnih potencijala svake lokalne zajednice. Svakodnevne potrebe korisnika javnog prostora se vešto međusobno uklapaju i prožimaju uz poštovanje jednih prema drugima. Dobar dizajnerski odgovor na realne i praktične potrebe različitih korisnika javnog prostora govori najviše o duhu njegovih stanovnika da svoj svakodnevni zajednički prostor učine lepim.
Ovi primeri mogu biti kvalitetna inspiracija urbanim dizajnerima - posetiocima drugih gradova, u cilju primene dobrih iskustava u svojim sredinama!

Razvoj gradova će, u svetu pa i kod nas, u budućnosti biti zasnovan prevashodno na urbanoj obnovi i regeneraciji. Umesto daljeg širenja na račun obradivog zemljišta, izgradnje novih naselja na obodu gradskog područja i glorifikacije saobraćajne infrastrukture, model razvoja postaje nešto sasvim drugo – obnova već izgrađenih delova grada, povećavanje gustina, unapređivanje postojećeg, obogaćivanje novim sadržajima i formama.

Ovaj proces se u literaturi i praksi pominje pod različitim, sličnim imenima, sličnih, ali ne i sasvim istih značenja. Na engleskom jeziku to je, najčešće, urban renewall ili urban rehabilitation.

Regeneration and Development se prevodi kao obnova i razvoj. Najčešće se odnosi na proces urbane obnove i razvoja, ali može biti i, recimo, ekonomska ili (šira) društvena obnova.

U domaćoj literaturi se kao prevod termina regeneration javlja unapređenje ili čak regeneracija. Ovaj pojam može da se odnosi kako na najuže prostore, tako i na širu teritoriju grada. Podrazumeva učešće različitih aspekata rekonstrukcije u tom postupku.

Kod nas češći termin urbana rekonstrukcija nije dovoljno precizan kao zamena, pošto podrazumeva nešto uže polje aktivnosti od obnove (fokusirano na obnovu fizičkih struktura manjeg obuhvata).

Urbana obnova je najširi oblik rekonstrukcije. Najčešće se upotrebljava kada je predmet pažnje čitav grad.

Izrazi rehabilitacija, regeneracija i obnova najčešće se upotrebljavaju u anglosaksonskim zemljama i SAD. U Britaniji se često koristi i termin urbana renesansa. U Francuskoj, Španiji i Italiji češći naziv je remodelacija, a uz navedene manje razlike globalno se misli na isto: oživljavanje grada. [1]

Pod pojmom urbani dizajn kod nas se obično podrazumeva rad u „arhitektonskoj“ razmeri, odnosno oblast između planskih akata višeg reda i arhitektonskih projekata.

U smislu u kome se, međutim, u navedenoj literaturi pominje termin urban design, on obuhvata i planersku i projektantsku aktivnost, tako da se može shvatiti kao planiranje i projektovanje. U tom smislu, urbani dizajn kao ideja, metodološki koncept i proces, sadrži sve aktivnosti koje je neophodno sprovoditi u procesu urbane obnove.

Razumevanje pojma urbanog dizajna, kao oblikovanja gradskih prostora, u različitim periodima, odnosno fazama urbanističkih promišljanja, variralo je od autora do autora. Tako se prepoznaje nekoliko koncepata, od kojih ćemo navesti urbani dizajn kao dominaciju fizičkog proizvoda, odnosno oblikovanje grada bez projektovanja objekata (makro skala arhitekture), zatim integraciju fizičkog i društvenog domena u krajnjem produktu (formiranje fizičkog okvira društvene sfere), integraciju fizičkog proizvoda i procesa i, na kraju, dominaciju procesa, kod koje savremeni urbani dizajner najčešće ne oblikuje izgrađeni artefakt, već definiše sferu odlučivanja, u kojoj drugi dalje formiraju fizičke strukture. [2]

Urbani dizajn spaja brojne elemente stvaranja mesta – odgovornost prema životnoj sredini, društvenu jednakost i ekonomsku izvodljivost, na primer – kako bi se dobila mesta koja se odlikuju lepotom i posebnim identitetom.

Urbani dizajn prevazilazi svoje korene kao što su planiranje saobraćaja, arhitektonsko projektovanje, ekonomija razvoja, pejzažno uređenje i inženjering. On obuhvata sve te elemente. Ukratko, urbani dizajn je proces stvaranja nove vizije nekog prostora, a zatim angažovanja eksperata na realizaciji te vizije.

[1] Eva Vaništa Lazarević, Obnova gradova u novom milenijumu (Beograd: Classic map studio, 2003), pp. 50-60.
[2] Dragana Bazik, Relacijski prostor grada: projekat, tekst, realizacija (Beograd: Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu, 2008), pp. 12-15.